Dlaczego popieram projekt ustawy o jednolitej cenie książki

Chyba jak każdy czytacz lubię sobie wejść czasem do księgarni tak po prostu, nawet jeśli nie mam zamiaru niczego kupować; wyłącznie dla czystej przyjemności obcowania z książkami. Mam kilka takich księgarni. Pachnie w nich książkami, a wybór jest na tyle szeroki, że zawsze znajdę coś inspirującego, czego nie znałam. Jednak faktem jest, że większość swoich książkowych zakupów robię gdzie indziej. Jak dla każdego, liczy się dla mnie cena, tym bardziej, że sporo wydaję na książki. Mimo to popieram projekt ustawy o jednolitej cenie książki. Dlaczego? Mówiąc w skrócie: bo argumenty „za” mnie przekonują, zaś związane z ustawą uciążliwości są niewielkie i ograniczone w czasie.

Zanim rozwinę tę myśl, pokrótce o samym projekcie: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego przyjęło projekt ustawy, która „zamraża” cenę nowych tytułów na rynku na 12 miesięcy. I nikt - żaden księgarz, sieć księgarni czy innych sklepów, dyskonty itp. - nie będzie mógł sprzedawać nowości w tym okresie po niższej cenie. Ustawa przewiduje parę wyjątków w tym m.in. 15% obniżki na zakupy na targach książki, 15% obniżki na podręczniki kupowane przez stowarzyszenie rodziców oraz 20% obniżki w wypadku instytucji kultury. Pomysł ten krążył po branży już od dawna, a i wiele krajów z powodzeniem go stosuje (https://en.wikipedia.org/wiki/Fixed_book_price_agreement) .

Zasadniczym argumentem przytaczanym za przyjęciem takiej ustawy jest chęć ochrony różnorodności rynku księgarskiego (a w dłuższej perspektywie również rynku wydawniczego) poprzez wyrównanie szans pomiędzy wielkimi sieciami (stacjonarnymi i online) a niezależnymi księgarniami. Przytoczę ciekawy cytat z Wikipedii: „Gęsta sieć niezależnych księgarni o szerokiej, ambitnej ofercie książek jest uważana podstawowy warunek dla rozwijania i podtrzymywania postaw czytelniczych w społeczeństwie ^[3]. W badaniach polskiego rynku książki księgarnie są miejscem, w którym najczęściej przegląda się i czyta fragmenty książek (mniej niż 10% wskazań dotyczyło stron internetowych) ^[4], a fizyczny kontakt z książką w księgarni w największym stopniu przekłada się na chęć jej zakupienia i przeczytania.” (źródło) Poza tym jeśli wydawnictwa nie będą musiałby obniżać cen na nowości, będą mogły rozwijać też segmenty bardziej niszowe oferując tym samym więcej ciekawych tytułów.

Argumenty przeciw są dwa: ingerencja w wolny rynek i wzrost cen. Co do wolnego rynku, mnie przekonuje założenie, że książka to nie jest zwykły towar. Książka to jest dzieło, utwór, dobro kultury i jako takie nie powinna w 100% podlegać prawom wolnego rynku. Gdyby tak musiało być, to wkrótce nie miałabym co czytać, bo patrząc na listy bestsellerów empiku nie znajduję tam dla siebie inspirujących lektur. Obrazowo ujmuje to Małgorzata Staniewicz ze Związku Małych Oficyn Wydawniczych z Ambicjami w rozmowie na portalu „Na ekranie”: „Nasi decydenci kultury od lat łamią sobie głowę, dlaczego tak gwałtownie spada w Polsce czytelnictwo, a prawda jest taka, że dostęp do dobrej książki jest u nas z roku na rok coraz trudniejszy. Mamy do czynienia z kompletną deregulacją rynku. To trochę tak, jakby popularny portal kulturalny udostępniał czytelnikom w cenie promocyjnej tylko materiały łatwe i przyjemne, za teksty poważniejsze żądałby dodatkowych opłat albo nie udostępniałby ich wcale, a twórcy portalu ciągle by się dziwili, że ilość odwiedzin portalu maleje z tygodnia na tydzień”(źródło). 

Co do wzrostu cen i związanego z tym argumentu, że ludzie już w ogóle przestaną czytać – uważam te obawy za przesadzone. Kto czyta, ten będzie czytał nadal (jeśli już nawet brak promocji na nowości miałby mnie zniechęcić do ich czytania, to przecież chyba nie czytamy wyłącznie nowości, prawda?) , a kto nie czyta, tego i 30% rabatu też nie skusi. Poza tym nie wpadajmy w panikę, tu chodzi tylko o określoną część oferty wydawniczej, a nie o wszystkie książki (tylko nowości), i nie na zawsze tylko na 12 miesięcy. Biorąc pod uwagę długofalowe korzyści, jakie ta ustawa może przynieść, można się poświęcić.

A już tak zupełnie na marginesie, i zupełnie subiektywnie dodam, że chyba mi jako czytelnikowi dobrze zrobi taka karencja w przypadku nowości; zamiast rzucać się zachłannie na nowe tytuły będzie można spokojnie poczekać, aż się uleżą, zbiorą odpowiednie recenzje i potwierdzą (lub nie) swoją wartość.

Keep calm  and read books!