Żar

Generał ma siedemdziesiąt pięć lat i od czterdziestu lat na coś czeka. To coś wydarzy się właśnie dzisiaj, tego dnia, kiedy zaczyna się ta niepozorna książeczka (144 strony). Co to będzie? Na początek wiemy tylko tyle, że będzie to wizyta. Ale czyja? I dlaczego generał czeka na nią od tylu lat? Strona po stronie rozwija się przed czytelnikiem historia – wydawałoby się dość banalna o przyjaźni, miłości i o zdradzie. Jednak to nie sama historia nie stanowi meritum tej książki, stanowi go tytułowy „żar”, czyli to, co się tli w duszy człowieka i co trzyma go przy życiu. W przypadku generała jest to chęć poznania odpowiedzi na dwa nurtujące go od czterdziestu lat pytania ­– po prostu musi dożyć tego dnia, kiedy wszystko się wyjaśni. 

Fabuła w tej książce, choć jak w dobrym kryminale odkrywana jest stopniowo, po kolei zarysowując przed czytelnikiem wydarzenia z przeszłości, jest istotna dla treści tylko o tyle, o ile pozwala na przedstawienie dylematów moralnych bohaterów. Spotkanie po latach dwóch dawnych przyjaciół staje się okazją do omówienia pewnych spraw z przeszłości, odkrycia sedna zdarzeń. Jednak okazuje się, że czterdzieści lat czekania na wyjaśnienie bardzo zmienia perspektywę. I już nie chodzi o proste „szczegóły (…) z policyjnego raportu (…) materiał sądowy” (s. 125), bo te po tylu latach rozważań schodzą na dalszy plan, opadają emocje i zostają tylko te najważniejsze pytania. Niestety nie zawsze da się uzyskać na nie odpowiedź.

„Coś jeszcze żyje w twoim sercu, jakieś wspomnienie, jakiś mglisty cel, chciałbyś kogoś ponownie zobaczyć, chciałbyś coś powiedzieć, czegoś dowiedzieć się i wiesz dobrze, że pewnego dnia nadejdzie ta chwila, i wtedy raptem nie będzie już czymś tak definitywnie ważnym poznanie prawdy i reakcja na nią, jak sądziłeś w ciągu tych lat oczekiwania.” (s.130)

Zaskakujące, jak wiele treści, zawarł autor na tak niewielu stronach. Książka jest bardzo „gęsta”, nie sposób czytać jej pobieżnie. Każde zdanie ma znaczenie, każda myśl prowadzi do następnej i do ważnych wniosków. Najkrócej mówiąc, jest to książka o człowieku: o przyjaźni, o miłości, o pamięci, o czekaniu, o granicach, o wybaczeniu.  Choć brzmi to niezwykle podniośle i może przez to trochę zniechęcająco, to lektura tej książki naprawdę wciąga i właściwie trudno ją odłożyć na bok. Polecam spróbować!

Tytuł: Żar

Autor: Sandor Marai

Przekład: Feliks Netz

Wydawnictwo: Czytelnik

Rok wydania: 2006

Liczba stron: 144