Czas kobiet

Tę książkę dojrzałam gdzieś w zapowiedziach wydawnictwa Czarne i moja czytelnicza intuicja okazała się w tym przypadku słuszna.

Siuzanna ma sześć lat i mieszka w powojennej Moskwie w komunałce ze swoją mamą i trzema innymi kobietami – starszymi paniami. Z przymusu tworzą coś na kształt rodziny. Trzy starsze panie z prawdziwie babciną troską zajmują się Siuzanną w czasie gdy jej mama chodzi do pracy w fabryce. Dziewczynkę nazywają między sobą Sofiuszką, bo tak ją (bez wiedzy matki) ochrzciły:

„W metryce zapisane miała: Siuzanna. Imię barbarzyńskie, przebacz Panie. Kiedyś tak nazywano dziewki nieprzyzwoite, żeby zastępów świętych nie obrażać. A teraz, matka rodzona sama wybrała to imię sobacze…

Myślały, myślały, wertowały Żywoty świętych. (…) Postanowiły, że na cześć Sofii.” (s.18)

Te trzy kobiety wiele dzieli i przed wojną ich drogi raczej by się nie skrzyżowały: babcia Ariadna jest artystokratką, babcia Jewdokija skończyła tylko trzy klasy szkoły podstawowej, a babcia Glikerija jest chłopką. Teraz łączy je troska o przybraną wnuczkę (która w wieku 6 lat jeszcze nie mówi) i chęć chronienia jej przed tą nieludzką, pozbawioną wszelkich wartości rzeczywistością, która je otacza. Chodzą z dziewczynką do cerkwi, uczą francuskiego, zapraszają do teatru na balet „Śpiąca królewna”  – dają jej coś, co w tamtych czasach było nie pomyślenia: wolność myśli.

Na tę nietypową rodziną, a przecież bliższą sobie niż niejedna tradycyjna rodzina, przychodzi czas próby. Matka Sofiuszki okazuje się śmiertelnie chora. Po jej ewentualnej śmierci dziecko trafi do domu dziecka, bo przecież w świetle prawa wychowujące ją babki nie są rodziną. Jednak kobiety zrobią wszystko, by do tego nie dopuścić.

Książka jest wspaniale skonstruowana – choć opowieść biegnie w zasadzie liniowo, co jakiś czas następuje zmiana perspektywy (raz patrzymy oczami Antoniny -  matki Siuzanny – innym razem oczami którejś z babć, czasem samej dziewczynki). Dzięki temu bez zbędnych opisów bliżej poznajemy każdą z tych postaci.

Bardzo uderzyło mnie zestawienie świata, jaki budują dla dziewczynki babcie, z komunistyczną rzeczywistością. Wyjątkowo wyraźnie przedstawiona została bezosobowa, sztywna i arogancka natura tamtego ustroju. Tym czulej brzmią słowa babci Jewdokiji: „Nie słuchaj wszystkiego. (…) A jak usłyszysz, to nie wierz we wszystko. Ludzie są różni… Wygląd potrafi kłamać. Zdarzają się ludzie chytrzy jak lisy, a bywają i kruki… Dorośniesz, sama nauczysz się rozeznawać w ich gatunkach…” (s. 102).

Ciekawy jest też język książki – zupełnie naturalny, świeży, potoczny. Nie przejmuje się stylem ani rejestrem, tylko snuje swoją opowieść. Prawie jakby się słuchało własnej babci J

„Czas kobiet” to piękna i gorzka baśń o zaklętej dziewczynce, na którą – niczym w „Śpiącej królewnie”, która fascynowała Sofiuszkę – ktoś rzucił zły urok i teraz musi czekać, aż obudzi się w lepszym czasie. Na szczęście ma przy sobie trzy dobre wróżki, które co prawda nie mają takiej mocy, by zdjąć zaklęcie zupełnie, ale mogą je złagodzić.

Piękna książka. Naprawdę szczerze polecam!

Tytuł: Czas kobiet

Autor: Jelena Czyżowa

Tłumacz: Agnieszka Sowińska

Wydawnictwo: Czarne

Rok wydania: 2013

Liczba stron: 224